Sự khác nhau giữa thu ngân sách nhà nước từ thuế và thu ngân sách nhà nước từ vay nợ

Thu ngân sách là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm huy động 1 phần của cải xã hội dưới hình thức giá trị vào quỹ ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của nhà nước. Bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; khoản thu từ hoạt động kinh tế của nhà nước; các khoản đóng góp của các tổ chức, cá nhân; các khoản viện trợ; các khoản thu khác theo Luật định.

Chỉ cơ quan tài chính, cơ quan thuế, cơ quan hải quan và cơ quan khác được nhà nước giao nhiệm vụ thu ngân sách (gọi chung là cơ quan thu) mới được tổ chức thu ngân sách nhà nước.

Thu ngân sách được thực hiện theo nguyên tắc: kịp thời, đúng pháp luật trên cơ sở nuôi dưỡng nguồn thu, đảm bảo lợi ích hợp pháp của các chủ thể nộp ngân sách.

Các chủ thể nộp ngân sách thực hiện việc nộp tiền trực tiếp tại Kho bạc Nhà nước hoặc thông qua chủ thể được quyền thu ngân sách theo Luật định.

Ngân sách nhà nước chủ yếu là nguồn thu từ thuế và từ một số nguồn thu khác như thu ngân sách từ vay nợ… Điểm khác nhau cơ bản giữa thu ngân sách từ thuế và thu ngân sách từ vay nợ như sau:

Thu ngân sách từ thuế: Thuế ở đây là một khoản đóng góp bắt buộc cho nhà nước do luật pháp quy định đối với các pháp nhân và thể nhân thuộc đối tượng chịu thuế nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước.

Thu ngân sách từ vay nợ là khoản thu tự nguyện mang tính tạm thời và nhằm chi cho đầu tư phát triển.

Thu ngân sách nhà nước từ các khoản vay nợ ở Việt Nam hiện nay bao gồm 2 loại là Vay trong nước và Vay nước ngoài.

Vay trong nước gồm những khoản vay sau:

+/ Phát hành trái phiếu Chính phủ, trái phiếu địa phương;

+/ Ngân hàng Nhà nước tạm ứng cho ngân sách nhà nước ;

+/ Huy động từ các tổ chức, cá nhân trong nước.

Vay nước ngoài bao gồm những khoản vay sau:

+/ Phát hành trái phiếu quốc tế;

+/ Vay hỗ trợ phát triển chính thức ( ODA);

+/ Vay thương mại;

+/ Vay ưu đãi;

+/ Vay của các cá nhân tổ chức nước ngoài thông qua hợp đồng tín dụng.

Xét về tính chất

Thu ngân sách từ thuế là khoản thu mang tính bắt buộc; không mang tính hoàn trả trực tiếp cho người nộp. Đây được coi là nguồn thu lớn, chủ yếu và mang tính thường xuyên.

Thu ngân sách từ vay nợ là khoản thu không lớn. Nó luôn mang tính hoàn trả trực tiếp và có tính tạm thời.

Xét về vai trò

Thu ngân sách từ thuế có vai trò tạo lập nguồn thu ngân sách nhà nước, điều tiết sản xuất, nhập khẩu, tiêu dùng và điều hòa thu nhập xã hội.

Thu ngân sách từ vay nợ được sử dụng cho chi đầu tư phát triển như quốc phòng, an ninh; sự nghiệp giáo dục – đào tạo và dạy nghề; sự nghiệp y tế, dân số và gia đình; sự nghiệp thể dục thể thao hay đầu tư và hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm, dịch vụ công ích do Nhà nước đặt hàng…

Xét về chủ thể trong quan hệ

Thu ngân sách từ thuế: Bên thu thuế là cơ quan nhà nước còn bên nộp thuế là các cá nhân và tổ chức. Cơ quan nhà nước là người đại diện cho nhà nước, có sức mạnh quyền lực của nhà nước nên tạo ra sự bất bình đẳng trong mối quan hệ này

Thu ngân sách từ vay nợ: Bên vay là Nhà nước. Bên cho vay là cá nhân, tổ chức có điều kiện cho vay trong nước hoặc nước ngoài. Việc cho vay này dựa trên sự thỏa thuận của cả 2 bên nên có sự bình đẳng hơn.