Điểm mới trong quy định về chấm dứt hôn nhân do một bên chết hoặc Tòa án tuyên là đã chết

Việc hôn nhân chấm dứt do vợ, chồng chết là hậu quả tất yếu, chứng tỏ rằng hôn nhân là quan hệ nhân thân giữa hai người. Khi vợ, chồng chết, quan hệ hôn nhân đương nhiên chấm dứt, các quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng phát sinh từ khi kết hôn sẽ chấm dứt. Người vợ, chồng còn sống vẫn được hưởng các quyền lợi phát sinh từ hôn nhân với người vợ, chồng đã chết. Tuy nhiên, việc hưởng các quyền lợi như thế nào Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 lại chưa có quy định cụ thể, phải dựa vào quy định của Bộ luật Dân sự để giải quyết.

Trường hợp vợ, chồng bị tuyên bố là đã chết thì hôn nhân được coi là chấm dứt kể từ thời điểm quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật hoặc vào ngày được ghi trong giấy báo tử. Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 không có quy định cụ thể về quan hệ nhân thân và tài sản mà chỉ đưa ra quy định về hậu quả của quan hệ hôn nhân khi một bên bị Tòa án tuyên bố là đã chết mà trở về tại Điều 26 của Luật này.

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã có những quy định cụ thể về giải quyết vấn đề tài sản cũng như nhân thân khi một bên chết hoặc Tòa án tuyên bố là đã chết được quy định cụ thể tại 2 Điều là Điều 66 và Điều 67.

Có thể thấy, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 chưa có quy định cụ thể về các vấn đề có liên quan đến việc chấm dứt hôn nhân do một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố đã chết mà chỉ đưa ra những trường hợp cụ thể, chung chung.

Ví dụ, trong trường hợp một bên vợ, chồng chết, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 không đưa ra những giải quyết cụ thể về quyền lợi của người vợ, chồng còn sống, quan hệ nhân thân,… mà chỉ có quy định đối với tài sản chung của vợ, chồng sẽ được chia theo quy định pháp luật về thừa kế. Trường hợp không có yêu cầu của những người thừa kế chia di sản của người vợ, chồng đã chết thì bên còn sống có quyền quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản tại khoản 2 Điều 31 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000.

Việc bổ sung các quy định về giải quyết tài sản trong trường hợp một bên vợ, chồng tuyên bố là đã chết hoặc các vấn đề nhân thân và tài sản khi vợ, chồng bị tuyên bố là đã chết mà trở về trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã giúp người có thẩm quyền giải quyết các vấn đề liên quan nhanh chóng, thuận lợi và dễ dàng hơn thay vì việc phải tìm hiểu quá nhiều các quy định trong Bộ luật Dân sự, các Nghị định, Nghị quyết hướng dẫn thi hành. Sửa đổi, thêm các quy định mới, cụ thể hơn, có tính chất tiếp thu và phát triển cũng sẽ tạo ra một cơ sở pháp lý lâu dài, ổn định, thống nhất cho việc hoàn thiện chế độ Hôn nhân và gia đình Việt Nam.