Sự khác nhau cơ bản giữa thuế và lệ phí thuộc ngân sách nhà nước

Thuế là khoản thu bắt buộc mang tính cưỡng chế bằng sức mạnh của nhà nước mà các tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ phải nộp vào ngân sách nhà nước khi có đủ những điều kiện nhất định. Các khoản thu này không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp cho người nộp thuế.

Lệ phí là khoản thu vừa mang tính chất phục vụ cho đối tượng nộp lệ phí về việc thực hiện một số thủ tục hành chính vừa mang tính chất động viên sự đóng góp cho ngân sách Nhà nước.

Xét về giá trị pháp lý

Thuế được điều chỉnh bởi văn bản pháp luật có hiệu lực pháp luật do cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ban hành là Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo trình tự ban hành chặt chẽ (Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết)

Lệ phí được điều chỉnh bởi những văn bản dưới luật (Nghị định, Quyết định), do Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền ban hành.

Xét về vai trò trong hệ thống ngân sách nhà nước

Thuế đây là khoản thu chủ yếu, quan trọng, chiếm trên 90% các khoản thu cho Ngân sách nhà nước để nhằm điều chỉnh các hoạt động sản xuất, kinh doanh, quản lý và định hướng phát triển kinh tế và đảm bảo sự bình đẳng giữa những chủ thể kinh doanh và công bằng xã hội.

Lệ phí là khoản thu phụ, không đáng kể, chỉ đủ chi dùng cho các hoạt động phát sinh từ phí. Nguồn thu này không phải dùng đáp ứng nhu cầu chi tiêu mọi mặt của Nhà nước, mà trước hết dùng để bù đắp các chi phí hoạt động của các cơ quan cung cấp cho xã hội một số dịch vụ công cộng như: dịch vụ công chứng, dịch vụ đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng tài sản, dịch vụ hải quan...

Xét về tính đối giá

Thuế không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp

Lệ phí mang tính đối giá rõ ràng và hoàn trả trực tiếp

Xét về tính bắt buộc

Thuế mang tính bắt buộc đối với cả người nộp thuế và cơ quan thu thuế

Lệ phí chỉ bắt buộc khi chủ thể nộp lệ phí, phí thừa hưởng trực tiếp những dịch vụ do Nhà nước cung cấp

Xét về tên gọi và mục đích

Mỗi luật thuế đều có mục đích riêng, tên gọi các sắc thuế thường phản ánh đối tượng tính thuế

Với lệ phí, mục đích của từng loại rất rõ ràng, tên gọi của loại phí, lệ phí phản ánh đầy đủ mục đích sử dụng của loại phí, lệ phí đó

Xét về phạm vi áp dụng

Thuế không có giới hạn, không có sự khác biệt giữa các đối tượng, các vùng lãnh thổ. Áp dụng hầu hết đối với các cá nhân, tổ chức

Lệ phí mang tính địa phương, địa bàn rõ ràng. Và chỉ những cá nhân tổ chức có yêu cầu “Nhà nước” thực hiện một dịch vụ nào đó mới áp dụng lệ phí. 

Việc phân biệt thuế và lệ phí có ý nghĩa quan trọng. Bởi sự phân biệt rõ ràng sẽ giúp các bên tham gia không bị nhầm lẫn và thấy được rõ sự quan trọng của cả hai hình thức thu đối với ngân sách nhà nước. Đây cũng chính là sự giới hạn phạm vi thu giữa hai loại, làm rõ mục đích cũng như thấy được tính chất bắt buộc của chúng trong hoạt động thu ngân sách nhà nước. Đồng thời giúp các nhà làm luật đưa ra các quy định có tính áp dụng cao hơn, giúp việc áp dụng thuận lợi và rõ ràng hơn.