Quyền yêu cầu ly hôn cả người thứ 3

Một điểm mới, thể hiện sự tiến bộ trong Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 chính là việc quy định trường hợp ngoại lệ cho phép cha, mẹ, người thân thích khác có quyền yêu cầu ly hôn. Tại Điều 51 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định “Cha, mẹ, người thân thích khác có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ” Vậy, người thân thích khác bao gồm những ai? Ngay tại Điều 3 Khoản 19 đã giải thích “Người thân thích là người có quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong phạm vi ba đời”. Như vậy, người thân thích gồm: vợ, chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc anh chị em cùng mẹ khác cha; anh chị em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì; ông bà nội, ông bà ngoại, cháu nội, cháu ngoại; cô, dì, chú, bác, cậu ruột và cháu ruột. 

Khi quy định về quyền yêu cầu ly hôn, khoản 2 Điều 51 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 đã tách cha mẹ ra khỏi những người thân thích khác nên có thể hiểu quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp này được ưu tiên cho cha, mẹ của bên vợ, chồng bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ.

Cha mẹ, người thân thích khác của vợ chồng chỉ có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp đặc biệt là khi một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình. Quy định này giúp giải quyết được yêu cầu thực tế về việc bảo vệ quyền, lợi ích của một bên vợ, chồng bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình… 

Cần khẳng định rằng, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định cha, mẹ, người thân thích khác của vợ, chồng có quyền yêu cầu ly hôn là một trường hợp ngoại lệ. Bản chất của quyền yêu cầu ly hôn là việc vợ, chồng trên cơ sở nhận thức về thực trạng quan hệ hôn nhân của mình, tự nguyện thể hiện ý chí muốn chấm dứt quan hệ vợ chồng. Việc trao quyền yêu cầu ly hôn cho cha, mẹ, người thân thích khác khi một bên vợ, chồng không thể nhận thức hoặc làm chủ hành vi đã bỏ qua ý chí tự nguyện của cả vợ và chồng khi giải quyết ly hôn. Ý muốn chấm dứt hôn nhân trong trường hợp này là ý muốn của cha mẹ, người thân thích khác của một bên vợ, chồng. Tuy nhiên, sự thể hiện ý muốn đó là cần thiết để bảo vệ một bên vợ, chồng bị bệnh tâm thần hay bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình khỏi bạo lực do gia đình chồng, vợ của mình gây ra khi bên vợ, chồng đó không muốn chấm dứt quan hệ hôn nhân.

Theo quy định của pháp luật, khi chồng hoặc vợ bị tâm thần, không có khả năng điều khiển hành vi, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì họ không có khả năng thể hiện ý chí tự nguyện trong việc ly hôn, do đó, người chồng hoặc người vợ còn lại không yêu cầu ly hôn nhưng lại có hành vi ngược đãi, hành hạ họ, phá tán tài sản chung thì quyền và lợi ích hợp pháp cả họ rất khó được đảm bảo. Trong trường hợp này, người vợ hoặc người chồng còn lại là người giám hộ đầu tiên cho chồng hoặc vợ mình, đồng thời là người đại diện theo pháp luật. Mọi giao dịch liên quan đến tài sản chung của vợ, chồng sẽ do người đại diện thực hiện. Việc giám sát việc giám hộ cũng như giám sát mọi hành vi của người đại diện trong các mối quan hệ liên quan đến tài sản và thân nhân người vợ hoặc người chồng bị mất năng lực hành vi dân sự rất khó thực hiện. Trong rất nhiều trường hợp, cha mẹ đẻ của người vợ hoặc người chồng bị mất năng lực hành vi dân sự rất muốn con mình được giải thoát khỏi cuộc hôn nhân đó. Và chính điểm mới trong quy định của luật Hôn nhân và gia đình 2014 đã giúp cho cha mẹ, người thân thích khác của người bị mất năng lực hành vi, là nạn nhân của bạo lực gia đình có quyền yêu cầu ly hôn cho con của họ.